halverwege mijn Rwanda-jaar

Als ik en beetje aan het rekenen sla dan ben ik zo rond de helft van mijn eigen verblijf in Rwanda. Half augustus 2011 gekomen en ergens in augustus 2012 waarschijnlijk weer terug. Wat heeft deze periode mij tot nu toe opgeleverd?

Als ik de afgelopen maanden bekijk, dan ben ik veel, heel veel bezig geweest met de twee groepen die hier nu zijn (geweest). Dit betekent haast iedere morgen samen ontbijten, kijken hoe de studenten de nacht door zijn gekomen (“goed geslapen….?; “nou ja, ik kon niet in slaap komen….”), de dag wat doornemen achter een bakje thee, veel computerwerk (financiën, contact onderhouden met allerlei mensen ier in Rwanda en van school en soms privé), naar de verschillende stageplaatsen om te zien hoe er gewerkt wordt, problemen oplossen, rond 6 uur vaak een bespreking (hoe was je dag / hoe lijkt het morgen), samen avondeten en soms nog wat nawerk. Ik heb veel individuele gesprekken en gesprekjes, soms gepland en vaak spontaan. De vinger aan de pols.

Mijn verwachting dat ik in de tijd waarin ik niet met de groep bezig zou zijn, dan wel in scholen hier in Rwanda bezig ben, met ondersteuning van collega’s komt maar een beetje uit. Nu ben ik begonnen met wiskunde op de computer (van FC sprint) met docenten om daarna met klassen bezig te gaan. En ik ben bezig met Juliet (basisschool), om lessen rond trauma te doen.

De groepen die ik begeleid zijn wel de kern van mijn bestaan nu. Met alle ins en outs die daar bijhoren. Soms is het gemakkelijk en gaat het spelenderwijs, soms laat ik situaties even doorlopen, omdat ik denk dat de ervaringen zelf een richting gaan bepalen en soms zijn er zaken die eens stevig aangezet moeten worden. In het begin waren het vooral de praktische zaken (hoe kom ik van A naar B, de fiets is kapot, ‘er is niks geregeld op mijn stage’ etc. Dit maakt langzamerhand plaats voor: ‘wat is mijn aandeel hierin’, ‘hoe kan ik iemand dan wel bereiken’ en hoe ligt de verhouding van mijn eigen veiligheid en nieuwsgierigheid met het onbekende. Mooi is het om patronen te zien in de groepen die zich toch autonoom ontwikkelen.
Deze groep is nu zo ver dat het niet meer vanzelfsprekend is dat we met z’n allen een uitstapje doen en dat ik het ben die het organiseert. De groep gaf zonet aan dat ze zelf het voortouw wil nemen. Dat is mooi; dat zijn weer momenten van stappen die er gedaan worden.
Als ik kijk naar de verschillende individuen dan valt op dat iedereen, zonder uitzondering, bezig is op terreinen die in Nederland voor hen volkomen onbekend waren. Zo gaat Simone binnenkort assisteren bij de Engelse lessen, Dedmer is bezig allerlei machines in de houtwerkplaats beter te beveiligen, Antony en Chris gaan dinsdag alleen op pad om in de school Hanika (40 km verderop) twee dagen te werken met klassen / computers en blijven dan een nacht over. Gerlin zit na haar dip van haar blessure aan voet en kuit steeds beter in haar vel en gaat morgen los met het hout en Jinke gaat gewoon door op haar zelfstandige weg die ze twee jaar geleden al ruimschoots was ingeslagen. Het valt op dat zij een aantal zeer goede contacten heeft met mensen hier in de buurt. En daarin neemt ze de anderen mee.

Jimmy, de vrijwilliger die hier nu twee weken rondloopt, heeft al veel gedaan aan het voorwerk van de watervoorziening in Kagarama. De zending met onder anderen de watertank staat nog op het vliegveld en Jimmy heeft goede hoop dat hij deze morgen kan meenemen.

Vandaag was het volle bak hier in Shyogwe. Eerst vanaf 06.00 uur een lekkere training met Faustin en Nahptar (mijn knie doet het met behulp van een steunkous goed!!), koffie drinken met collega en goede vriendin Hettie en naar de kerk. De studenten zijn daarna als geheel naar Naphtar, zijn vrouw Clarisse en dochtertje Peace geweest en hebben suikerriet gehad en cassavebrood.
In de loop van de middag kwamen allerlei mensen bij mij op bezoek die naast gezelligheid veelal ook met een ander doel kwamen: ondertekening van contracten en aanvraag van projecten. Ik hoorde dat toch vrij plotseling Ypkje besloten had om vanaf dinsdag hier twee weken te zijn. Zij vertrekt weer naar Nederland als op 27 februari Marloes aankomt. Ik vind het heerlijk om hen straks om me heen te hebben.

Afgelopen vrijdag waren we in Kigali. Eerst controle in het ziekenhuis van de kwetsuren van Gerlin en aansluitend brachten we een bezoek aan de Nederlandse ambassade. Dit was erg oogopenend. Nu weten de studenten wat de ambassade zoal voor Nederlanders doen hier in Rwanda, welke rol ze speelt bij het begeleiden van Nederlandse bedrijven die hier willen opereren en andere zaken. Opvallend was dat er toch een behoorlijk aantal mensen na de genocide als vluchteling is geaccepteerd door Nederland, terwijl er nu een stevige verdenking bestaat van dat ze in Rwanda alsnog voor de rechter moeten verschijnen voor misdaden in die periode (1994). De ambassade speelt een rol in het gevoelig evenwicht tussen verworven rechten (vluchteling) en een mogelijke veroordeling door de rechter in Rwanda.
Vervolgens gingen we naar het Memorial Centre, die is opgericht om inzicht te geven in welke verschrikkingen er tijdens de genocide zijn gebeurd. Onze club was erg onder de indruk.

En ja, eindelijk, na ongeveer 7 bezoeken aan de Immigration Office in Kigali heb ik dan mijn visum voor een jaar te pakken. Het is ongeloof’lijk hoe telkens nieuwe eisen bijkomen aan het formele pakket dat je moet inleveren om hier te kunnen werken. Zo heb ik drie keer op verschillende momenten moeten aantonen dat ik rond 130 euro betaald had (over de 70 euro die ik extra betaald heb sprak ik maar niet…), was er plotseling een contract nodig tussen het Friesland College en mijzelf dat ik hier werk, en waren drie verschillende officiële pasfoto’s niet voldoende: er moest nog eentje komen. Maar goed, als ik dan uiteindelijk met m'n visum-met-paspoort wegwandel, dan vergeet ik het snel weer. Voor Rwandezen is het nog veel moeilijker – en soms onmogelijk – om een visum voor Nederland te krijgen. Ook hier is het: tel je zegeningen.

Er is een Memorandum of Understanding met TEVSA in de maak. Het gesprek afgelopen donderdag verliep zeer voorspoedig. Ik ga er van uit dat de afwerking verder een formaliteit is. Aan het Memorandum of Understanding tussen het Friesland College en het bisdom moet nog van alles gesleuteld worden. Het helpt in dezen niet dat de bisschop twee weken geleden niet naast mij ging staan in een gesprek, maar tegenover mij. Ik heb de gegevens doorgegeven en sta u even zelf op dit punt in de wacht.

Als ik nu de balans opmaak, halverwege mijn verblijf ben ik beslist niet ontevreden. We hebben hier veel tot stand gebracht, de groepen doen het goed, het leven is goed en ik vind behoorlijk wat rust. Soms mis ik volwassenen / collega’s om mij heen; met de komst in de nabije toekomst van Ypkje en Marloes wordt hierin ruim voorzien. Ik kijk weer uit naar wat er komen gaat.