een volgende periode Rwanda; vanaf augustus 2011

Hoe beschrijf je eigenlijk je gevoel, zo op de zondagochtend, rond en uurtje of zes, met twee collega’s hardlopend door de heuvels met de bananenbomen, de vergezichten, de zandpaden, de lemen huisjes, terwijl de ene in een ritmisch roept: ‘CHUKA, CHUKA’ en de anderen volgens met ‘chuka’. De bloedrode zon komt op, geen wolkje te bekennen en het is nog fris. Door het vroege uur zijn er nog niet al te veel mensen buiten. We komen langs het meertje en hollen over een paadje tussen de struiken door met vele veelkleurige vogeltjes en bloemen. Hier en daar lopen wat verdwaalde donkere varkentjes rond en staan geitjes vastgebonden aan boompjes. Een paradijslik sfeertje, terwijl ik met mijn maten in de Afrikaanse cadans doorhol. Ik vergeet mijn reserves om op zondagmorgen zo vroeg te trainen en stel voor dit een aantal keren deze komende weken te herhalen. Als Ypkje hier over ruim twee weken is kan ze mee op de fiets als ze dat wil. We hebben vorige week twee fietsen met een tiental versnellingen gekocht. Dan is je actieradius wat groter.

Drie weken geleden ben ik hier neergestreken, samen met mijn zus Gea en haar dochter Eva. We konden een huisje betrekken van het bisdom, vlakbij het guesthouse, waar anderhalve week later 6 studenten van het Friesland College zouden komen, die hier stage gaan lopen.
We genoten van het weerzien, de hartelijkheid van de mensen die ons kwamen begroeten, en vooral van de kans om – na ongeveer 40 jaar – weer een periode onder één dak te kunnen wonen. Ik was in mijn tienerjaren toen ik, vroeg in de jaren 70, het ouderlijk huis verlaten heb; Gea was toen een meisje dat net naar de basisschool zou gaan.
Het was echt een ontdekkingsreis in wie we waren geworden. Heerlijk om zo samen op te trekken in een voor hen nieuwe omgeving. We wandelden door de groene valleien, over paadjes die slingerend langs de huisjes lopen, terwijl Eva zich helemaal kon uitleven met haar camera om prachtige foto’s te nemen. Verder hebben we eindeloos gepraat en ontdekt dat we veel gemeen hebben. Dit betekent echt een prachtige gelegenheid om een mooie basis te leggen voor het contact in de komende jaren

In deze periode moesten we wel allerlei zaken regelen voor het huis en dat van de studenten. Geweldig, om te onderhandelen over de prijs van meubels, de inrichting van het guesthouse, de aanstelling van onze drie domestiques (hulpen in de huishouding) etc. Planning lijkt trouwens niet het allersterkste punt van de mensen hier: twee uur voordat de studenten zouden komen moest er nog van alles gedaan worden. Het valt me wel op dat ik eigenlijk alleen wat stress voel als ik me verantwoordelijk weet voor anderen. Verder kan ik goed zaken loslaten en kan ik het ritme van het leven goed laten zakken. Dat is ook een van de doelen van mijn verblijf hier.

Het weerzien met de studenten is hartelijk. Ze komen midden op de dag aan, op donderdag 25 augustus. De dagen, weken, maanden van voorbereidingen, acties om geld bij elkaar te brengen, praten met familieleden en vrienden over de grote sprong naar het nieuwe continent, was nu ten einde en ze zetten nu echt voet op Afrikaanse bodem.
In het busje dat ons naar Shyogwe bracht, vielen al wat onderlinge verschillen op: de een staarde stil naar buiten, een andere probeerde het thuisfront te bereiken om te vertellen dat de groep veilig was aangekomen en anderen hadden vooral oog voor het verkeer (toch wel wat onvoorspelbaarder dan in Nederland) en de omgeving.
In het guesthouse wachtte een delegatie van het bisdom ons op en kregen we een heerlijk maal.
In de dagen daarop volgt de inburgerring. Ook zij verkennen de omgeving, nu onder de begeleiding van Gea, Eva en mijzelf; het eerste slapen hier, het eten dat onze hulpen dagelijks klaarmaken en de kennismaking met de vele, vele mensen die allemaal nieuwsgierig zijn naar deze nieuwe groep wazungu.

De eerste volle week Afrika voor de studenten ligt achter ons. Ondertussen zijn Gea en Eva vertrokken, omdat het werk en de school weer op hen wacht in Nederland. Het afscheid is moeilijk. Zij hebben Afrika inmiddels in hun hart gesloten en ook ons contact is erg goed geworden. Met een zwaar gemoed laat ik hen gaan. In de contacten via de telefoon begrijp ik dat ze veilig en wel weer thuis zijn en ondertussen Ypkje bijgepraat hebben, die vanaf 21 september hier in Rwanda hoopt te komen.

De zes studenten lijken hun draai aardig gevonden te hebben. Aan het begin van de week hadden we excursies. Ieder ging mee naar het stageadres van de anderen, zodat iedereen de verhalen over de stages wat beter kan plaatsen.
Donderdag en vrijdag waren de eerste echte stagedagen. In de bespreking die we elke avond hebben, klonken enthousiaste verhalen.

Rymkje en Robin klimmen nu elke stagedag op de fiets, om hun tocht te aanvaarden over de heuvels, door een groene vallei en langs kleine huisjes met hun vele bananenbomen, waar enthousiaste kinderen hun verwelkomen met de kreet: muzungu!! muzungu!! Mocht je al niet weten wat dat betekent: elke blanke weet binnen no time dat hij/zij hierdoor wordt aangesproken.
Robin heeft veel herkenmispunten in de werkplaats, waar hij gaat werken aan de opdracht om tafels, banken en krukjes te maken voor een van de basisscholen van het bisdom: Mpembe. Hij kan werken aan de machines die hij zelf vorig jaar heeft helpen plaatsen en enkele van de collega’s van vorig jaar zijn er nog. Hij verdeelt zijn tijd echter tussen dit werk / wonen bij de anderen in het guesthouse in Shyogwe en zijn Rwandese vriendinnetje die in Kigali woont. Hij lijkt de balans nu wat gevonden te hebben.
Rymkjes eerste opdracht is om te leren omgaan met de naaimachine die door trapbewegingen wordt aangedreven. Best lastig, maar dit heeft ze nu ongeveer onder de knie. Ze gaat eerst maar eens de technieken leren die de ongeveer 20 leerlingen, hanteren achter hun naaimachine. Als ze dit kan en leuke dingen kan maken, gaat ze aan de slag met de opdracht van Multimodus: het maken van overtrekken voor matrassen die bestemd zijn voor het gezondheidscentrum in Shyogwe.

Johan en Wouter ontmoeten wel erg veel enthousiasme met hun handbal en voetbal. Volgend weekend wordt waarschijnlijk een regionaal toerooi handbal gespeeld, waarin de basisschool hoge ogen hoopt te gooien. De boys zijn druk bezig om met de groepen te oefenen. In de pauze van de lessen spelen we tegen het schoolteam. Wouter, Johan, ikzelf, collega Naphtar en drie leerlingen nemen het dan op tegen het schoolteam, met honderden leerlingen als toeschouwer, die alle acties met gejuich begroeten. De laatste 5 minuten geven Wouter en Johan gas: harde schoten op doel, mooie combinaties en leuke technische foefjes geven de leerlingen de zekerheid dat ze nog veel te leren hebben.
Voetbal gebeurt op een ander veldje. Ook hierbij is veel inzet te zien, maar zien we ook de reden waarom Rwanda nog niet echt meedoet met de grootste voetballanden ter aarde: tactisch komt men nog aardig te kort. Ook hier is dus voldoende om te leren.

Jelle en Renée zijn op twee plaatsen begonnen: eerst in het ziekenhuis van Kabgayi en vrijdag in het gezondheidscentrum om de hoek, hier in Shyogwe.
Beide plaatsen hebben hen met open armen ontvangen. In het ziekenhuis hebben ze alle steun van studenten uit Kigali die meer dan bereid zijn om van alles te vertellen. Een dag later zijn ze bij een ochtend van familieplanning. Meer dan 50 vrouwen gaan naar de verpleegkundige die met hen nagaat wat voor hen het beste voorbehoedmiddel is. In verreweg de meeste gevallen wordt gekozen voor een injectie die drie maanden lang garandeert dat de vrouwen niet zwanger worden. Verder zijn er nog de mogelijkheid van condooms en de pil. Wat een ochtend, als je er als student van Life Sciences, hier met de neus bovenop mag zitten.

Nu zit ik op de veranda van het guesthouse, samen met Renée die een e-boek aan het lezen is. Rymkje en Jelle zijn aan het wandelen en Wouter en Johan hebben de fiets gepakt, om naar Gitarama te gaan. Het leven vandaag is traag. We horen kinderstemmen in je verte, het ruisen van de wind door de bomen en het tjilpen/piepen van de honderden vliegende honden in de bomen rondom. Stress is ver weg. Het leven hier is goed.