de eerste twee weken van de mei-groep

De eerste periode.

Het is nu 8 dagen geleden dat de huidige groep voet op Rwandese bodem zette.
De reis was een avontuur. De ouders, broers en zussen hadden ons naar Bremen gebracht. Goed op tijd, natuurlijk, omdat we niet een vliegtuig willen missen. De eerste stop in Frankfurt was krap bemeten: een uur om op het grote vliegveld bij de juiste gate te komen. We moesten ook nog inchecken. Het mislukte om nog op tijd i het volgend vliegtuig te komen, mede omdat het vliegtuig uit Bremen te laat vertrokken was. Nu moesten we 24 uur in Frankfurt wachten.
Er wachtte ons een verrassing: overnachten in een 4 sterren hotel, met een geweldig diner en ontbijt bleek toch niet een straf. Daarnaast is wachten op een vliegveld van Frankfurt wel ok; onze wachttijd op Addis Abeba werd nu ‘maar’ 4 uur, in plaats van de 17 uur op ons eerste schema. En: nu kwamen we maandag 7 mei op een fatsoenlijk tijd aan. 14.00 uur, i.p.v. twee uur in de nacht van zondag op maandag, zoals eerst was aangegeven.

Bernard, Naphtal, Chantal en Appoulinaria vormden ons welkoms comite. Eerst in een taxi naar Nyabagogo, het grote buscentrum en daarna met de bus naar Gitarama. Ondertussen had ik nog in het centrum het nodige geld gewisseld, om de eerste tijd financieel door te komen. De laatste 4 kilometer gingen we met de fietsjongens. Iedereen achterop en onze bagage ook achterop. Dit was behalve een goedkope optie, ook een belevenis op zich.

Dinsdag 8 mei was een dag om bij te komen. Het weer hielp ons daarbij reuze: we zitten nog in de laatste periode van de regentijd en een eventuele wandeling werd al in de kiem gesmoord door tropische regens. We waren best moe. Eigenlijk was dit niet zo raar. We waren van vrijdag 13.00 uur tot maandag 17.00 uur onderweg geweest.

Woensdag, donderdag en vrijdag hebben we besteed aan excursies naar 7 stage adressen: vier scholen, een gezondheidscentrum, een ziekenhuis en de houtwerkplaats in Cyakabili. Hierdoor kreeg de groep in sneltreinvaart een beeld van elkaars plek, waar stage gelopen gaat worden. Voor Arjan en Sieger was het nog het meest duidelijk: Arjan gaan de hele week op de fiets naar Cyakabili om te werken aan het schoolmeubelen project. Sieger gaat 4 dagen stagelopen in het laboratorium van het ziekenhuis in Kabgayi en een morgen in het gezondheidscentrum van Shyogwe.
Sajid heeft een combinatie van onderhoud aan computer op twee middelbare scholen en assisteren bij lessen op drie scholen. Daarnaast is er nog een programma van 13.00 uur tot 14.00 uur op de TTC, waar hij lessen gaat draaien aan studenten die vrijwillig meer willen leren van computerprogramma’s. En dat zijn er vele.
Daphne heeft nu vandaag (15 mei) een mooi programma rond: veel lessen drama bij Juliette op de basisschool, sport bij Antony op de basisschool, drama en dans op Groupe Scolaire, bij Emmanuel Twahirwa en sport op de TTC. Dit is een overvol weekschema, waarbij ze eerst moet kijken wat ze aan kan.
Hetzelfde geldt voor Marije. Ze kan veel uren op de basisschool draaien bij Charles, tijdens de Engels les, drama bij Olive en rekenen bij Clarisse. Daarnaast kan ze bezig in een programma van ‘active methodology’ (didactiek), waarbij studenten van de TTC oefenen op de basisschool. Verder nog lessen psychologie op de TTC en een ‘club’ muziek. Als laatste gaan Marije en Daphne samen nog een paar lessen drama doen op Groupe Scolair.

Om bovenstaande allemaal rond te krijgen is een aardige klus geweest. Rwandezen zijn over het algemeen nou niet geneigd om in schema’s te denken en het was gewoon erg veel. Daarnaast was het voor mij een feest om iedereen weer te zien. Het voelde echt als thuiskomen, hier in Shyogwe.

De groep doet het meer dan uitstekend. Al vanaf de eerste dag is eer een grote nieuwsgierigheid naar de mensen en de cultuur van Rwanda. We hebben onder leiding van Claude een wandeling gehad naar 6 kleine boeren, die allemaal in de laatste maanden verbeteringen hebben aangebracht in hun bedrijfsvoering. Voor de groep een mooie gelegenheid om een kijkje achter de schermen te krijgen van hoe mensen hier leven.
Het is een zeer actieve groep: ze zijn veel in de weer met sporten, vaak samen met kinderen en volwassenen van Rwanda. Verder wordt er veel gediscussieerd. Er is een behoorlijke verscheidenheid van thema’s. Religie, vrije tijdsbesteding, allerlei zaken die hier anders zijn dan in Nederland, de eigen positie hier, van alles wordt besproken. Verder is het een open groep: ze hebben het goed samen en stellen zich open voor anderen.

Tijdens de kerkdienst werden we welkom geheten door Rev. Gasana, namens de hele kerkgemeenschap. Ik schat dat er ongeveer 600 mensen in de kerk welwillend luisterden naar de woorden van al onze studenten. Verder is er gebeden voor een goed periode van de groep hier. Het was voor ons allemaal erg indrukwekkend.

Gisteravond zijn we bezig geweest met de mogelijkheden die we hebben om in de weekenden te doen. We gaan naar de ‘homes’ van onze huishoudelijke hulpen en over 12 dagen gaat haast de hele club of de 5 kilometer (Marije en Sajid) of de halve marathon doen (Arjan, Sieger en Geert) in Kigali. Ik ben benieuwd. We hebben afgelopen zondag al flink hiervoor geoefend. Lake Kivu en het Nationale Park Akagera mogen natuurlijk niet ontbreken. En ook hier proberen we de Europese kampioenschappen voetbal te volgen.

Door de spanningen in april in Nederland ben ik nog steeds vermoeid. Geheel tegen mijn gewoonten in word ik haast iedere nacht rond 03.00 uur wakker en kan dan niet meer slapen. Het heeft wel een positieve invloed op mijn lezen: ik ben al aan mijn derde boek bezig…

Het is prachtig dat deze groep het zo goed doet. Dat is een geweldige steun voor mij.
Ik hamer er steeds op dat goed eten, drinken en slapen voor een ieder belangrijk is om deze periode in Rwanda op een goede manier door te komen. Deze aspecten worden steeds beter verweven in het ritme van de dag.

Momenteel zijn Arjan en Sajid samen hout aan het kopen in Gitarama. Ik ben benieuwd hoeveel hout ze kunnen kopen om tafeltjes, banken en krukjes te maken.

We zijn nu op de helft van de tweede week. Langzamerhand begint het stageleven voor de studenten de uiteindelijke vormen aan te nemen. Ik merk dat een aantal dat prettig vinden. Hierdoor komt er meer structuur in de dagen en weken. Gisteravond gingen de eersten ook al rond 20.30 uur naar bed.

Ondertussen is het toch al weer een paar dagen verder: zondag 20 mei. Weer is er een hoop gebeurd in de laatste dagen.

Vrijdagochtend had ik een gesprek met Eugenie. Dit gesprek was goed. We hebben afspraken gemaakt over financiën en over andre zaken van de toekomst van onze groep en scholen van het bisdom.

Erg indrukwekkend was de domestique dag die we zaterdag 19 mei hadden. Eerst door het dal naar het lege huis van Chantal. Hier vonden we een klein huisje, met een slot erop. Chantal zocht de sleutel en we konden naar binnen. Dit was hier erg confronterend: een paar kleine kamertjes, opgetrokken van mudblokken en aangestampte leem als vloer. Haast geen meubelen en een zware grondgeur. Hier zal Chantal weer naar terugkeren, als haar werk er bij ons opzit, in Shyogwe. Wat is haar toekomst, als wij weggaan? Ze geeft aan dat ze eerst nog wat meer wil leren naaien op de naaimachine die ze nu heeft om dan te proberen met opdrachten wat geld te verdienen. Van de paar vierkante meter tuin kan ze niet leven…. Ik schuif het nog wat voor me uit, haar realiteit.
Vervolgens gingen we naar het huis van Murara. Hij heeft bij ons een dubbele baan (als domestique en nachtwaker). Hij heeft een vrouw en drie kinderen. Zijn droom is om zijn kinderen naar school te laten gaan, iets wat hij en zijn vrouw niet hebben kunnen doen. In vergelijking met anderen heeft hij met zijn koe, geit, wat kippen en elektriciteit toch wel een behoorlijke situatie voor zijn gezin.
Als laatste gingen we naar het huis bij Gikomero, waar Appoulinaria met haar grootouders heeft gewoond. Hier hebben we haar vragen gesteld over haar verleden, net zoals we dat bij de twee anderen hebben gedaan. Voor haar waren de herinneringen bijzonder pijnlijk. Haar ouders zijn vermoord in de genocide en de confrontatie met de buren, waarvan enkelen wreedheden tegen de familie hebben begaan, werd haar teveel. Ze antwoordde met tranen in de ogen. De meiden in onze groep konden de tranen ook niet bedwingen. Zij werden binnen twee weken van hun verblijf geconfronteerd met deze donkere kant van de geschiedenis van Rwanda, door de ogen van iemand die dagelijks om hun heen is.

Vanmorgen hebben we met vijf Nederlanders getraind, mede als voorbereiding op de ½ marathon van Kigali, volgende week. Ik had, geheel in de traditie van Peter Klos een Sparjeburdtraining bedacht. Ieder vond het stimulerend om lekker op eigen tempo te lopen en toch in de groep te trainen. Mooi dat het zo werkt.

Vanmiddag ben ik een stevig deel van de tijd bezig geweest met de financiën van de afgelopen twee groepen. Hier zijn nog wat eindjes die we aan elkaar moeten knopen. Ypkje is hier een stevige steun bij. Ze heeft zich hier helemaal in vastgebeten.

Vanavond hebben we nog een bespreking met de groep gehad. We hebben afgesproken dat ieder een kort weekverslag maakt en dat ik met ieder van de groep elke maandag hierover een gesprekje heb. Verder gesproken over bestedingen van de weekenden, welke voorbereidingen we moeten hebben om al dan niet de Europese kampioenschappen voetbal te kunnen volgen, hoe het bevalt om relatief veel Rwandezen over de vloer te hebben etc.
Bij het maken van dit laatste deel van het verslag kwam Sajid me een kopje zelfgemaakte koffie brengen. Hij heeft een dag of wat geleden een paar koffiebonen geplukt en is daar vandaag de nodige uurtjes mee bezig geweest om koffie te maken. Een heel proces.
Daphne heeft vanaf 8 uur vanochtend nieuw haar laten invlechten. Morgenochtend de laatste stukken en dan loopt ze rond met heel veel lange vlechtjes. Een mooi gezicht.

Morgen start de derde week van het verblijf hier. De studenten gaan allemaal naar hun stageadres. Het 'gewone' leven is gestart. Zelf heb ik met Emmanuel Twahirwa afgesproken om binnenkort weer naar scholen te gaan die een set schoolmeubelen hebben gekregen, om daar wat ondersteuning te geven in child centred learning. Verder ga ik met Juliette lessen verzorgen rond trauma verwerking. Een stimulerend vooruitzicht.